AKABZ ve XABZE’YE GÖRE KADIN

Başlangıçta ilkel topluluklarla diğer canlılar arasında içgüdüleri açısından fazla farklılıklarının olmadığını sanıyorum. Onları farklılaştıran hususun diğer canlıları dikkatle gözlemlemek suretiyle algı ve yargı yani düşünce  yetenekleriyle ve özellikle yerleşik düzene geçtikten sonra davranışlarına katmaya başladıkları insanlaşma ilkeleriyle hayli mesafe almışlardır ve gelinen noktada… 

“Aklın dili ve Xabze’ye” göre kadın Yönlendiriciydi, yönelticiydi” erkeğin ardında ki güç ve kuvvetti. Kadının yönlendirmesi doğumla birlikte başlardı, sonrası aile fertlerini yöneltmekle devam ederdi ve anaç olduğu için başka türlüsü horozlanması gibi algılanırdı…

Bu doğaçlama kültür oluşumuna sahip olanlar genelde kadına verilen değerin bilincindedirler ve derler ki: “Bir kadının ayıpladığı erkeğin itibarını bir toplum iade edemezken, bir toplumun ayıpladığı erkeğin itibarını bir kadın iade edebilirdi.” Kadının bulunduğu veya öne çıktığı ortamlarda tüm erkekler kabalık yapmama eğilimi içinde olurdu! (Bunun genci ihtiyarı ve kadının en yakınları dahil istisnası olmazdı) Aksi bir durum doğduğunda saygısızlık yapan erkek, tüm toplumu karşısına almış sayılırdı!…

Eskiyi bilenler ne diyorlar: “Başkalarının bulunduğu mekanda eşine yakın durmamak, sevgi teşhirinde bulunmamak kadına güven ve toplumsal olgunluktur! Hanımını darp eden aşağılık (Fız devey) hoş tutmak erdemliliktir!... 

Asker kökenli bir büyüğümüz Kafkasyanın bin yıllık tarihi mücadelesini anlattı: Nizami ordusu olmayan bir toplumun Lojistik desteğinin nasıl sağlanabildiği sorulduğunda: “Kadınların elişi ve mutfak maharetlerine bağladı ve erkeklerin israrlı  direnç göstermeleri konusunda ise yine bayanların  psikolojik açıdan bir deyiminin öneminde birleştik: “PIHOZĞAFAŞAIM” söylemi: Sana yakıştıramadım!…

Cebağıya demişler ki sen asil değilsin hem de güçlü, kuvvetli ve zenginde değilsin, toplumda bu kadar itibarı nasıl edindin? Hanımın sayesinde demiş: Eşim bana çok değer verdi onu görenlerde bana itibar etme zorunda kaldılar…

Başka bir büyüğümüz: “Kadına kocasından daha az itibar edildiğini hiç görmedim ama kocasından önce izzet ikram kabul eden hiçbir hanıma da rastlamadım” der ve ilave eder: “Kadının önden yürütülmesi sürülüyor, arkadan yürütülmesi sürükleniyor sayılır” (Albore Hızır)

Eski insan guruplarının yaşadıkları coğrafya şartları ile yaşanan olayların etkisiyle hem kadının hem de erkeğin toplumdaki rolü biçimlenmektedir. Kaberdey’lerde Bir öz deyiş vardır: “Yışha zı femyınre yı laukoa zifemcıukre  şıaım” (Başını büyük saymayanla ayağını küçük sanmayan kimse yoktur) diyerekten! Çağımızda “sosyo kültürel değişimler, bazı “Kafkas Topluluklarının” temel dayanağı olan büyük aile yapısını, çekirdek aileye dönüştürmesiyle, Geleneksel anlamda maziden tevarüs edilen birçok hassasiyet silinmiştir….

Siz gençler, yığınla yaşanan olumsuzluklardan sonra aldığınız şimdiki eğitim ve yaşadığınız ortamın tesiriyle yetişiyor olmanıza rağmen şartlara göre yanlış olduğu söylenemeyecek birçok doğru yaklaşımlarınız görülmüyor değil…

Klan dönemini aşmasına fırsat verilmeyen ve doğaçlama edinilen bu kültür: İnsani değerler, nezaket ve saygı kapsamında, yaşadığımız çağdan çok daha önde olduğunu söylemek hiçte abartılı olmayacaktır! Dolayısıyla bunları söylemekteki kastım branş eğitimiyle sağlanacak mesleki kariyerlerle bu kültürün buluşturulması’nın, “değişim değil gelişim” alanında camiamızı ve insanlarımızı hayli ileri taşıyacağı düşüncemdendir!...

Örneklemelerle bir şeyler anlatmaya çalıştığım bu yazıyı aşağıdaki modern ve çağdaş bir hanımdan yaptığım alıntıyı hiç değiştirmeden ufak bir ilaveyle aktarmak istiyorum, Selam ve esenlikler dileğiyle…

KAF DAĞININ ÖNÜ

Hülya Vatansever

Ben diyorum ki, eşitliği üstünlük kavgasına dönüştürmeyelim!

Kadınlığın ve erkekliğin doğal dürtülerini, doğal arzularını red etmeden beraberce yol alalım.

Biz süslenelim, küçük kaprisler yapalım, siz bizim sigaramızı yakın, çiçekler gönderin. Biz size güzel yemekler yapalım, maç seyretmenize söylenmeyelim, siz bize ince ve duyarlı davranmayı sürdürün.

Kısacası kadınlık bizde kalsın, erkeklikte sizde. Belki böylece“KAF DAĞI”nın ardındaki “İNSANLIKPINARINA” varabiliriz.

ELELE

Mart 95 Sayı3=1979

Yazı işleri Müd.

“KAF DAĞI”nın ardındaki “İNSANLIK PINARI” Tarih öncesinden bu tarafa devamlı akmaktaydı ta ki: Sürgün ve soykırım dönemine kadar! Sonra sular çekildi kurumadıysa da yaşayanlarına yetmez oldu, hayale dönüştü mutluluk pınarı!...

Bıc-ra Saim