Abhazya Gerçeği

 

Necdet Akoğlu Agumaa

Ankara

 

 

Abhazya Dışişleri Bakanlığı"nın,  Finansal Desteği, Galina, Ve Jesse Roger, Tarafından Rusça"dan,  İngilizce"ye,  Aslan Yavuz Şir tarafından, Türkçeye çevrilen, Taras Şamba A. Neproshin hazırladığı Tarih, Siyaset Bilimi, Sosyoloji ve Hukuk Alanlarında Uzman Kişiler İle Devlet ve Hukukun Tarihsel- Hukuki Yönleriyle anlatan 190 Sayfadan oluşan ABHAZYA GERÇEĞİ isimli kitap tanıtımını yapmak bana nasip oldu. İnşallah çok yakın bir zamanda elinizin altında olur.

 

16 Aralık 1921 de imzalanan Abhazya SSc ve Gürcistan SSC arasındaki İttifak Antlaşmasından örnek vermek gerekirse;

Gürcistan SSC ve Abhazya SSC hükümetleri, Gürcistan ve Abhazya emekçilerini birleştiren milli bağların derin kuvvetinden haraketle bugünkü antlaşmayı yapmaya karar vermiştir.

Gürcistan SSC ve Abhazya SSC aralarında askeri, siyasi, finansal ve ekonomik bir birlik kurmuşlardır.

                           Dış ilişkiler tamamen Gürcistan SSC’nin yetkisi dâhilinde kalacaktır.

Demiryolları geçişleri doğrudan Transkafkasya Demiryollarının kontrolü altındadır. Dış ticaret Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan’ın müşterek Dış Ticaret Bakanlığı denetimi altında yürütülecektir.

Abhazya başta Transkafkasya Cumhuriyetleri Federasyonu olmak üzere bütün bölgesel birliklere, kendisine topraklarının üçte birini veren Gürcistan aracılığı ile girer.

 

Bu antlaşmaya göre, Gürcistan SSC ve Abhazya SSC, aralarında sadece askeri, siyasi, mali ve ekonomik bir ortaklık kurmaya karar vermişlerdir. Bu hedefi gerçekleştirmek amacıyla iki taraf, daha sonra ortak idare edilen alanlar gelecek olan konularda kendilerini birleşmiş ilan etmişlerdir. Nitekim Gürcistan ve Abhazya arasında hukuki devlet ilişkileri üzerinde mutabık kalınmıştır. Yukarıda bahsi edilen İttifak Antlaşmasının imzalandığı sırada birbiri ile eşit haklara sahip ve hiçbir şekilde hukuki açıdan bir bağı bulunmayan Abhazya ve Gürcistan devletleri bulunmaktaydı. İttifak Antlaşmasının imzalanmasından sonra aynı eşit haklar ile Şubat 1931 e kadar varlıklarını sürdürmüşlerdir.

 

Antlaşmada, Abhazya'nın ona topraklarının üçte birini veren Gürcistan üzerinden Transkafkasya Federasyonu'na dâhil edileceği ifade edilmiştir. Bu Antlaşma. Şubat 1922'de yapılan Birinci Abhazya Birlikler Kongresi'nde onaylanmıştır. Kongrede ciddi tartışmalar yaşanmıştır. Merkezi Bolşevik hükümetinin baskısı altındaki Abhazya liderleri, delegeleri Antlaşmanın Abhazya'nın bağımsızlığına tehlike oluşturmadığına ikna etmeye zorlanmışlardır. Halk Komiserleri Konseyi Başkanı N. Lakoba konuşmasında kongre delegelerini sakinleştirmek için yaptığı konuşmada şu güvenceleri vermiştir:

Gürcistan Abhazya'nın bağımsızlığını elinden almıyor, Eğer Gürcistan bunu alırsa bizler RKP’nin devrim kadrolarına. Merkez Komitesi'ne ve Yoldaş Lenin'e müracaat edeceğiz. Sovyet gücü var olduğu surece, hiç kimse Abhazya emekçilerinin bağımsızlığını elinden alamaz.

Objektif olmak gerekirse, bu antlaşma, RSFSC Hükümetinin baskısı altında Abhazya'ya zorla kabul ettirilmiştir. Durumun böyle olduğuna dair kesin kanıtlar bulunmaktadır. RSFSC'nın ulusal politikasını doğrudan yönlendiren Stalin’in gibi Gürcistan Hükümeti de bu antlaşmayla yakından ilgilenmişlerdir. Kendisi de Gürcü olduğundan, kendi yoldaş-kabile mensuplarının Abhazya ya yönelik ulusal önyargılarını paylaşmaktaydı ve Gürcistan’ın menfaatleri için çalışmaktaydı. Her ne kadar Abhazya Cumhuriyeti'nin bazı faaliyetleri Gürcistan’la ortak yürütüldü ise de, Abhazya SSC'nin egemenliği ve toprak bütünlüğü devam etmiştir. Fakat aynı zamanda, Abhazya’nın Sovyet Rusya ve Gürcistan tarafından ortak kolonileştirilmesi başlamıştır.

Mamafih Abhazya SSC, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin (SSCB) kuruluşuna egemen bir Devlet olarak katılmış ve Aralık 1922’de Abhazya temsilcileri SSCB'nin kuruluşuna dair antlaşmayı imzalamışlardır. Bunu takiben, Abhazya Konseyler Kongresi Abhazya SSC  Merkezi Yürütme Komitesini Gürcistan SSC ile imzalanmak üzere,. Transkafkasya cumhuriyetleri ile yapılan ittifak antlaşmasına benzer yeni bir antlaşma geliştirmesi için görevlendirdi. Çalışmalar SSCB’nin 1924 Anayasanın kabulünden sonra başlamıştır. Egemen(ve o dönemde Transkafkasya devletleri ortaklığının yapısına dâhil olan) Gürcistan ve Abhazya Cumhuriyetleri arasındaki ortaklık Abhazya SSC Anayasasınca eşit haklar temelinde tescil edilmiştir. (Nisan 1925)

 

Madde 5. Abhazya SSC kendi topraklarında devlet otoritesini bağımsız bir şekilde elinde tutan ve diğer güçlerden bağımsız egemen bir devlettir. Abhazya SSC nin Transkafkasya Sosyalist Federal Sovyet Cumhuriyetine gönüllü katılımı ışığında yalnızca bu birliğin anayasalarında belirtilen durumlarda kısıtlanabilir.

 

Bunun anlamı. Bir cumhuriyetin diğerine dâhil edilmesi değil söz konusu belgelerde federasyon içerisinde eşit haklara sahip cumhuriyetler arasında ortaklık kurulmasıdır. İttifak Antlaşması’nın onaylanması 1927 tarıhlı Gürcistan Anayasası'nın 83. maddesinde düzenlenmiştir:

 

Abhazya SSC özel bir antlaşmaya yoluyla (tarafımızdan seçilen — yazar) Gürcistan SSC’ ne ve onun vasıtasıyla TFSFC’ye girer.

 

Gürcistan SSC ve Abhazya SSC da dahil olmak üzere bütün birlik cumhuriyetlerinin anayasaları, SSCB Anayasası'nı temel almıştır. O anayasalarda iki cumhuriyetin karşılıklı ilişkilerine dair başlıklar bulunmaktadır. Her iki anayasadaki bu metinler birbirinden farksızdır. Her iki anayasa da 1927 yılında Cumhuriyetler Kongresi'nde kabul edilmişti.

 

İkinci Abhazya Anayasası'nda. Abhazya SSC’nin toprak bütünlüğü de belirlenmiştir; 5. Maddede şöyle denir:

 

Abhazya SSC'nin sınırları. Ülkenin rızası olmadan değiştirilemez.

 

Bu anayasaların bir özelliği, ilk defa hukuki açıdan sabit ve karşılıklı mutabakata dayanan federal devlet—hukuk ilişkileri olmasıdır ve bunlar yasama kurumlarınca da korunmaktadır. Böylece,

Abhazya. Uluslararası hukukun bağımsız, egemen, üniter bir devleti olarak kalmaya devam etmiştir. Yeni bir Yüksek Konsey yapısının seçilmesinden sonra, gerçek Abhaz devletinin restorasyonu için tüm politik mücadeleler, yasama organının yetkileri çerçevesinde sürdürülmüştür.

 

Bu dönemde özellikle 1925'den sonra Abhazya’daki Gürcü ve Gürcü yanlısı basın, tekrar Gürcistan ve Abhazya’nın birleşmesinin gerekliliğini kanıtlamaya yönelik dikkat çekici bir faaliyet göstermeye başlamıştır. Fakat Abhazya’nın liderleri, aşağıdaki ifadelerden de anlaşılacağı üzere uzun bir süre önce hâlihazırda bu fikre meyletmekteydi:

 

2 Aralık 1925 tarihindeki 4. Gürcistan Komünist Partisi Kongresinde N.Lakoba’nın konuşmasından;

 

Yoldaş Kakhiani bazı rütbeli memurların Abhazya'nın Transkafkasya Federasyonu'na doğrudan katılmasını düşündüklerini söylerken haklıydı...

Biz bunu ebediyen unuttuk... Abhazya'da ülkenin gerçekten bağımsız olduğu ve bir şekilde Gürcistan'dan ayrılıp kendi yoluna gitmeyi arzuladığı fikri Abhazya'yı kâğıttan ev gibi yıkacaktır. Yoldaşlar, Abhazya'da milli politika yürütülmesi ile ilgili hatalarımız kasıtlı yapılmış değildir. O hatalar bizim uygulama çalışmalarımızın birer sonucudur...

İlk hata Abhazya ve Gürcistan'ın karşılıklı ilişkileri ile ilgilidir. Gürcistan'ın Abhazya'yı Transkafkasya Federasyonu'na katılmaya götüren bir koridor. Transkafkasya Federasyonu’nun ise Anayasa'ya göre Birlik Cumhuriyeti'ne giden bir yol olduğunu düşünürken anayasal bir hata yaptık.

İkinci hatamız dil ile ilgilidir. Abhazya’da yaşayan ulusların rakamsal, kültürel ve ekonomik durumunun çalışması yalnızca Rus dilinin kullanımına izin vermez.

Üçüncü hata idari kadroların milliyetleri ile alakalıdır. Megreller, Ermeniler ve Rumlar son zamanlarda Lakoba veya başka birini umursamadıklarını söylemeye başladılar. Fakat Abhazya yönetiminin yalnızca Abhazların elinde kalması gerektiğini de kabul etmiyorlar…

Biz bu hataları içtenlikle itiraf ettik ve çözümleri için gerekli girişimleri de başlattık.

 

19 Şubat 1931 de Abhazya SSC özerk cumhuriyete dönüştürülmüş ve Gürcistan’ın yapısı içerisine dahil edilmiştir. Cumhuriyet statüsündeki bu düşüş “ Özerk Cumhuriyetler ve bölgelerin devlet mekanizmalarının yeniden düzenlenmesi “  sloganı kullanılarak açıklanmıştır. Ülkede Ekim 1917 de açıklanan milletler politikasında sapmalar ülkede 1920'lerin sonunda başladığından ve merkezileştirme ile parti yapısı güçlendirildiğinden muhalefet etmek faydasızdı. 1930 yılı Nisan ayında Abhazya Merkez Yürütme Komitesinin bir oturumunda, Abhazya ile Gürcistan arasındaki İttifak Antlaşması sorunu ele alınmış ve antlaşmanın —Abhazya’nın Gürcistan ile birleştirilmesi noktası dışında önemini kaybettiği sonucuna varılmıştır. Ülkede ortaya çıkan misillemeler olduğu kadar Stalin'in Abhaz sorunundaki fikri de önemliydi.

 

Böylece. 1920’lerde başlayan Abhazya Cumhuriyetinin egemenlik haklarının daraltılması sureci sona ermiştir. Ülkenin liderleri E. Eshba ve N. Lakoba hatalarının hesabını hayatları ile ödemişlerdir. Nestor Lakoba'nın ölümünden sonra. Transkafkasya’nın (26) Beria'nın kontrolünde olduğu sırada, özerk Abhaz SSC'nın fiilen varlığı da sona ermiştir ve 1936'dan 1953’e kadar Abhazya toprakları Gürcistan tarafından tekrar işgal edilmiştir. Bu yıllar. Batı Gürcistan bölgelerinden esas olarak Oçamçira, Gudauta ve Gagra'daki Abhaz köylerine, Abhazların Gürcülerin çoğunluk haline geldiği bir ortamda çözülmelerinin sağlanması amacıyla topyekûn, kimi zaman saldırgan bir üslupla köylüler yerleştirilmiştir. 1941—1942 yıllarında savaş sırasında dahi büyük meblağlar harcanan bu planlanmış yerleşim sadece durmamakla kalmamış, aksine daha da arttırılmıştır. Böyle bir yapay mekanik bir kazanım uğruna, Abhazya'daki yerli nüfus sadece 5000 civarında yükselirken, Gürcü nüfus. 1939 ve 1959 sayımları arasında hemen hemen 70,000 artış göstermiştir,

1988'den beri 3. bir göç dalgası Abhazya'nın Gürcüleştirilmesini hızlandırmış ve Abhazların sindirilmesi artmıştır. 1990 yılında özerk cumhuriyette, Gürcistan’ın tüm elerinden bir göç akımı başlamıştır. (1886’da Abhaz'lar bütün Abhazya nüfusunun % 85,7'si, Megrel’ler % 6 sı iken 1989’da Abhaz’lar % 17,13 ve Gürcüler % 45,5 olmuştur.) Planlanmış bu demografik saldırının amacı Ruslar, Rumlar, Ermeniler ve diğer halkların ülkeden ayrılması pahasına, Abhazya’da Gürcü nüfusunun tam bir çoğunluğunu sağlamaktı.

Abhazya 'da Gürcistan’dan gelen halkın yoğun iskânının bir sonucu olarak, çoğunluktaki Kartvel milletinin Abhaz’ların nüfusunun 5 kat fazlası haline gelmesini sağlayan bir demografik dengesizlik yapay olarak yaratılmıştır. Gürcistan, Abhazların kendi kaderini tayin hakkı taleplerini, nüfuslarının Abhazya’daki Gürcülerin nüfuslarına oranla çok düşük kaldığı ve bu sebeple de Abhazların hiçbir hakkı bulunmadığını öne sürerek reddetmişlerdir.

 

_________________

(26) 1931 de Beria Gürcistan’ın CP (b) Merkez Komitesi Birinci Sekreteri ve 1932’de Rus CP(b) Transkafkasya Bölgesi Komitesi Birinci Sekreteri olmuş ve pozisyonlarını 1938 yılına kadar korumuşlardır.