TAM KIT (Hurdaz-Cevizlik) KÖYÜ

Yeni adıyla Cevizlik eski adıyla Hurdaz Abazaca adıyla Tam Kıt (Tam”ların Köyü) Samsun ili Havza ilçesine bağlı olup ile 95 kilometre ilçeye 11 kilometre uzaklıkta olan bir Abaza (Aşuwa) köyüdür.

Tam”lar ve köyün kuruluşu hakkındaki bilgileri Değerli kardeşimiz Ajiba Zafer”e bırakıyoruz.Bilgilerini aynen aktarıyoruz.

 KÖYÜN TARİHİ (TAMKIT)

TAM’dan --- HURDAZ’a ---  HURDAZ’dan ---  CEVİZLİK’E

Tam, Kuzey Kafkasya da Büyük Laba nehri ile Varta nehrinin doğduğu yer arasında bir idari bölgenin ve bu idari bölgeye ismini veren Tam köyünün adı idi. Bölge üç köyden oluşmaktaydı.

Tam adının bir kadının adı olduğu söylense de, bilindiği üzere Çerkesler de eskiden, genelde bütün köyler kurucu aile ile adlandırılmıştır. Tam adı da böyledir. Bugün bu aile, Tokat -Turhal yöresinde Adige köyleri içindedirler ve Tam(Dam) diye bilinirler ve Abaza oldukları söylenir.

Tam Bölgesini oluşturan üç köy şunlardır; Tamkıt (Tam-Du: Büyük Tam),Bılatkıt(Tam-Xucı veya Tam–Çkuın: Küçük Tam),Bızoğakıt.

Tamkıt veya Tam-Du (Büyük Tam)Büyük Labe nehrinin sağ kıyısında idi. Bugün Türkiye de Samsun-Havza ilçesine bağlı Cevizlik köyüdür(eski adı: Hurdaz). Abazaların Aşkaruva kolundandır. Köye ilk gelenler hem Abazaca hem de Adigece biliyorlardı. Osmanlıya geldiklerinde önce İstanbul’a, sonra Samsun, Yozgat, Ankara, Tokat dolaylarını dolaştıkları, sonunda Amasya - Havza da yerleştikleri söylencelerde anlatılır. KendilerineTamaa veya Tamra (Tamlılar), köylerine de Tamkıt (Tam köyü) derler. Ah’ları (Ah= bölge veya köy yöneticisi) Zoorum ailesi idi. Bılatkıt’lılar, Tamkıt’lılara Büyük Laba nehrin hemen kenarında oturdukları için Zıguıdeg (su yumurtası) diye de takılırlardı.

Tam köyünün adı bir atasözünde de yaşamaktadır: Tam belah Kum yıkup, Kum belah Tam yıkup.( Tam’ın belası Kum’un üzerine, Kum’un belası da Tam’ın üzerine).

29 Aralık 1842 tarihinde Karargah Yüzbaşısı Lisovski’nin tespitlerine göre; Ahbırts geçidinden 65 veya 70 verst (1verst=1.06 km)Büyük Laba boyunca kuzeye doğru ilerleyince bu nehrin sağ kıyısında Tam topluluğu bulunuyor. Yöneticileri Zoorum prensleri ve amısta Kuclar idi. Tespit edilen hane sayısı 350 dır. Yazının tamamı için ( http://www.abhazhaber.com/yazi/179/samsun-iline-bagli-abaza-asuwa-koyleri#.V4eNf7iLSUk )

SAMSUN (AA) - FATMA KALAY - Osmanlı-Rus Savaşı sonrasında Kafkaslar'dan Türkiye'nin çeşitli bölgelerine yerleşen Abazalar, 150 yıldır, geleneklerine ve eğitime verdikleri önemle dikkati çekiyor. Samsun'un Havza ilçesindeki Abazaların yerleştiği Cevizlik Mahallesin'de her evde en az bir üniversite mezunu bulunuyor.